„Nie bój się cienia — on tylko świadczy o tym, że gdzieś w pobliżu świeci światło.
Ruth E. Renkel

Chanuka – Święto Świateł, to wydarzenie, którego co roku z niecierpliwością wyczekują Żydzi w Izraelu i na całym świecie. Jest to ośmiodniowe święto o niezwykłych tradycjach i symbolach, niosących ze sobą bardzo ważne lekcje historyczne i duchowe.

W kalendarzu żydowskim Chanuka rozpoczyna się 25 kislew, a kończy 2 tewet i wypada przeważnie w grudniu. W 2017 roku Żydzi rozpoczęli obchody tego Święta wieczorem 12 grudnia, a zakończyli 20 grudnia.

Historyczne pochodzenie święta Chanuka nawiązuje do wydarzeń, które miały miejsce około 2100 lat temu. Erec Israel znalazł się wtedy pod rządami syryjsko-greckiego cesarza Antiocha IV, który wydał serię dekretów mających na celu wymuszenie na Żydach wprowadzenia greckich tradycji, rytuałów – hellenistycznej ideologii. Na mocy dekretu zakazano również studiowania Tory oraz przestrzegania jej przykazań, a Świątynia w Jerozolimie została „splugawiona” greckimi bożkami.
Żydzi, nie mogąc pogodzić się z taką sytuacją, zebrali się w grupę, której liczebność była o wiele mniejsza niż potężna armia Greków. Gdy wybuchło powstanie pod wodzą Judy Machabeusza i posąg Zeusa, bezczeszczący Świątynię od trzech lat, został obalony, Żydzi odzyskali swoje święte miejsce. Jednak, by przywrócić mu funkcję religijną, należało je rytualnie oczyścić. Według zapisów z Talmudu odnaleziono tylko jeden dzban oliwy niezbędny do oczyszczenia, zapieczętowany arcykapłańską pieczęcią, który zazwyczaj wystarczał, aby światło w Świątyni paliło się przez jeden dzień. Legenda głosi, że w cudowny sposób oliwa z tego dzbana wystarczyła, by światła paliły się przez kolejnych osiem dni i na pamiątkę tego zdarzenia chanukowe światła zapala się przez ten sam okres.

Obecnie podczas święta Chanuki, codziennie przez 8 dni po zachodzie słońca zapala się świeczki. Służy do tego specjalny dziewięcioramienny świecznik zwany chanukiją. Pierwszego dnia zapala się pierwszą świecę, zaczynając od prawej strony, i w ciągu następnych dni dodaje się po jednej świeczce, tak, że ósmego dnia płonie cała chanukija. Drugiego dnia zapalanie zaczyna się od drugiej świeczki, przypisanej na ten dzień i dopiero potem zapala się tę, która płonęła dnia poprzedniego itd. Obrzędowi towarzyszą błogosławieństwa.

Światła chanukowe powinny palić się co najmniej przez pół godziny. Do zapalania służy osobna, dziewiąta świeczka – szamasz (pomocnik) – która również ma swoje miejsce na chanukiji, nie może jednak znajdować się w jednym rzędzie z pozostałymi świeczkami. Nie można bowiem zapalać świateł chanukowych jedno od drugiego, ani też dopuścić, aby płomienie się stykały.

W każdym domu świece takie zapala głowa domu, może to być zarówno kobieta, jak również i mężczyzna, w zależności od tego, kto tym domem rządzi.. Chanukiji nigdy nie można wykorzystywać do oświetlenia pokoju lub innych tego typu celów, gdyż jest to symbol ważnego święta i powinna płonąć tylko podczas jego trwania.

Symbolem Chanuki jest również oliwa. Dlatego w okresie trwania tego święta spożywa się potrawy smażone – pączki, latkes – czyli placki ziemniaczane, naleśniki. Każdego kolejnego dnia Chanuki, dzieci obdarowywane są chanukowymi prezentami, a rodzice czytają im bajki i opowieści biblijne. Radosny czas wspólnego święta sprzyja także rodzinnemu graniu.

W czasie Chanuki dzieci bawią się swoją ulubioną grą – Dreidel. Jest to malowany czteroboczny bączek. Na każdej z czterech stron bączka znajduje się hebrajska litera: nun, gimel, hej, szin. Są to litery rozpoczynające słowa w zdaniu „Nes gadol haja szam” – „Wielki cud zdarzył się tam”. Kręcąc bączkiem losowo wygrywa się lub przegrywa słodkości. Zwyczaj grania w gry hazardowe przy pomocy dreidla również wywodzi się z historii sprzed 2200 lat. Przywiązani do tradycji Żydzi, chcąc studiować Torę, ukrywali ten fakt pod przykrywką uprawiania hazardu, właśnie przy pomocy bączka.

Chanuka to bardzo ważne święto dla każdego Żyda. Na drodze daleko wykraczającej w przyszłość dedukcji można stwierdzić, że gdyby powstanie nie wybuchło i nie zwyciężyło – judaizm najprawdopodobniej przestałby istnieć.

Żydzi poddani zostaliby hellenizacji, tak jak inne ludy, z powierzchni ziemi zniknąłby jedyny ośrodek monoteizmu. Losy całego świata mogłyby potoczyć się zupełnie inaczej, zwłaszcza, gdy weźmiemy pod uwagę fakt, iż z ocalonego wówczas judaizmu narodziły się w ciągu następnych stuleci wielkie religie monoteistyczne (chrześcijaństwo i islam), w znacznym stopniu kształtujące historię ludzkości przez ostatnie dwa tysiące lat.
Karolina Mrowiec.

Tagi: Chanuka, Izrael Święta, Święto Świateł, wydarzenia,